H.S.Arel’in Türk Musikisi Dersleri’nin Onur Akdoğu Tarafından Yayını Üzerine Önsöz… Yılmaz Öztuna (1991)


Toplam Okunma: 4486 | En Son Okunma: 22.04.2024 - 12:10
Kategori: Araştırma Yazıları

GTSM tarihimizin köklü uzantılarından yakın geçmişimize yansımasına kadar hepsi de yaşanmış önemli kayıtlar var… Bu kayıtlardan  bir tanesi Onur Akdoğu’nun çalışması üzerine Sn. Yılmaz Öztuna’nın kaleme aldığı önsöz yazısı. Yazı, Onur Akdoğu imzasıyla Kültür Bakanlığı Yayınları’ndan yayınlanan H.S.Arel’in “Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri” başlıklı, müziğimiz açısından temel oluşturan çalışmasına ithafen yazılmış olup, aynı zamanda yakın müzik tarihimiz açısından yaşanmış bazı önemli ipuçlarını da içermektedir…. (Musiki Dergisi).

(AREL’İN “TÜRK MUSİKİSİ NAZARİYATI DERSLERİ” NİN ONUR AKDOĞU TARAFINDAN YAYINI ÜZERİNE)  

“ÖNSÖZ” … YILMAZ ÖZTUNA(1)

“Türk Musikisi nazariyatı Dersleri, Urumiye’li Safiyuddin’in (1237-1294) Edvar ve Şerefiyye adlı kitaplarından sonra, günümüze kadar Türk musikisi bilgisi üzerinde yazılanların mutlak manada en önemlisidir. Büyük bestekar ve müzikolog Saadeddin Arel’in(1880-1955) eserlerinin hiç şüphesiz en ehemniyetlisidir.

Safiyuddin’in eserlerinin önemi, geleneksel Türk musikisi bilgisinin kurucusu olması dolayısıyladır. Edvar denilen bu eski yazmaları okumaksızın kulaktan nakledilen bilgilere inananların sandığı gibi Türk musikisi bilgilerinin kurucusu büyük feylozof Farabi(870-950) değildir. Tabii Türkçe’ye çevrilseler de Safiyuddin’in eserlerini anlamak, bu konuda ihtisası olmıyanlar için mümkün değildir. Buna rağmen Safiyuddin’in iki eserinin Rauf Yekta tarafından yapılmış Türkçe çevirilerini –ki basılmamıştır- yayınlamak zaruridir. Rauf Yekta, Dr. Subhi Ezgi ve S. Arel modern Türk musikisi ilmini oluştururken, birinci derece Safiyuddin’e dayanmışlardır.

Arel’in Nazariyat Dersleri, 1943-48 yıllarında İstanbul Belediye Konservatuarı’nda verdiği derslerin düzenlenmiş notlarıdır. Bugün bu sistem, gerçekte bir Arel Konservatuarı olan İ.T.Ü. Türk Musikisi Devlet Konservatuarı (İTÜ TMDK) ‘nda okutuluyor.

Hocaları üç Mevlevi Şeyhi’nin (Celaleddin, Ataullah ve Fahreddin Dede’ler) işareti üzerine Rauf Yekta, Ezgi ve Arel 1913’den 1920’ye kadar yedi yıl müddetle beraber çalıştılar. Üç Doğu dilinde yazılmış bütün Edvarları incelediler. Musikimizin yaşıyan bestelerini tahlil ettiler. Sonra R.Yekta Bey ayrılarak kendi başına çalıştı. Ezgi ile Arel bir müddet daha çalıştılarsa da sonunda onlar da ayrılarak kendi başlarına eserlerini kaleme aldılar. Fakat Arel’in ölümüne kadar Dr. Ezgi ile çalıştığını biliyoruz. Bu arada Ord.Prof. Salih Murad Uzdilek bu ikiliye katılarak musiki fiziği bakımından yardımcı oldu. Onun için bugünkü musiki sistemimize Arel-Ezgi-Uzdilek sistemi diyoruz. Esas bakımdan Arel sistemidir. Fakat önce Ezgi’nin ikinci derecede Uzdilek’in katkılarını pas geçmek mümkün değildir. Bugün bu sistem bütün Türkiye’de ve ilim dünyasında kabul edilmiştir. Bu sistem dışında Türk musikisi öğrenimi, yayını, nota neşri yapılmıyor.

Dr.Ezgi’nin hele R.Yekta Bey’in eserlerinde eksiklikler, yanlışlıklar mübalağa edilmemelidir. Kendilerinden önce yazılanlarla mukayese edilince, aldıkları mesafe göz kamaştırıcıdır. Nihayet Arel’in mükemmelliği yakalaması veya mükemmelliğe çok yaklaşması, R. Yekta ve Dr. Ezgi olmasa idi, yolu açmasalar idi herhalde fevkalade zorlaşırdı.

15 yıl kadar önce Kültür Bakanlığı, Türk Musikisi Kurulu yoluyla, Arel’in bu eserini bastırma kararını aldı. Kurulda Prof. Ercümend Berker(d.1920), Prof. Nevzad Atlığ(d.1925), Prof. Alaeddin Yavaşça(d.1927), Mustafa Cahid Atasoy(d.1927-2002), Cüneyd Kosald.1931) ve ben vardım. Kurul kararı ile eserin yayınlanması işi Sayın Berker’e verildi. Berker, Arel’in başlıca öğrencisi olduktan başka, Konservatuar’da Arel’in her dersinde ağzından ne çıkmışsa o an not alarak ve notaya geçirerek kaydetmişti. Kendisindeki bu manuskrinin basılmış Nazariyat Dersleri’nden daha doğru olduğunu Kurul’da söyledi. Ancak Prof, Berker bu yıllarda Türk Musikisi Devlet Konservatuarı’nı kurmak gibi musikimizin en önemli ve temel misyonunu üzerine aldı. Vakti olmadı ve eseri yayınlayamadı. Bakanlık kararı uygulanmadı. Ben Arel’in “Türk Musikisi Kimindir?” adlı eserini Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Prof. Atlığ’ın başkanlığındaki Türk Musikisi Kurulu’nun kararıyla daha önce 1969’da yayınlamıştım. Milli Eğitim Bakanlığı’nın yayınladığı “Türk Musikisi Kimindir?”i sonra Kültür Bakanlığı gene benim kontrolüm altında iki defa neşretti. Ancak nazariyat Dersleri gibi yayınlanması daha çapraşık, zor ve zaman alıcı eserin neşri hizmetini üzerime alacak vaktim olmadı.

Bu güç, fakat çok şerefli hizmeti, İzmir Ege Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı öğretim görevlilerinden Onur Akdoğu(1947-2007) Arkadaşımız üstlendi.

Tekrar ediyorum, Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri musikimizin sistemini anlatan en önemli kitaptır. Konservatuarlarda öğrenciye Türk Musikisi mutlaka bu kitapla öğretilmelidir. Zaten böyle yapılmaktadır. Fakat elde öğrenciye verilecek doğru dürüst bir metin yoktu. Musiki Mecmuası’nda Arel’in hayatında tefrika edilmiş, sonra baskılar yapılmıştı. Fakat bu baskıların elde edilmesi, kullanılması imkansız gibiydi. Türk Kültürünün anıtlarından biri olan bu dev müzikoloji eserini yayınlayan Kültür Bakanlığı’na minnetdarız. Bundan sonra Arel’in Büyük Usuller, Armoni dersleri, Kontrpuan Dersleri, Füg Dersleri, İleri Solfej Dersleri gibi ileriye dönük Türk Musikisi’nin çatısını kuran ders kitaplarını yayınlamak gerekiyor. Ve tabii Arel’in besteleri kendi el yazısıyla çoğaltılarak mutlaka bir corus halinde neşredilmelidir.”

Yılmaz ÖZTUNA, Ankara, 20 Mart 1991

(1) Hüseyin Saadeddin AREL “Türk musikisi Nazariyatı Dersleri” Hazırlayan: Onur Akdoğu, Kültür Bakanlğı Yayınları: 1347, Sanat-Müzik Dizisi:33-1, 1993, Ankara. Sf.IX.




Hoşgeldiniz